St. John's wort trong điều trị trầm cảm

Trầm cảm là một chứng rối loạn tâm trạng phổ biến và nghiêm trọng. Các tác động có hại thường gặp liên quan đến thuốc chống trầm cảm khiến nhiều bệnh nhân chuyển sang các phương pháp điều trị thay thế như St. John's wort (Hypericum perforatum). Các chế phẩm bổ sung từ loài cây có hoa màu vàng này được sử dụng phổ biến ở bệnh nhân trầm cảm, có triệu chứng mãn kinh và các rối loạn tâm trạng.
 
St. John's wort trong điều trị trầm cảm 6
1. St. John’s wort là gì và có tác động như thế nào?

Hoa St. John's wort nở vào tháng 6 gần khoảng thời gian của lễ Thánh Gioan Tẩy Giả (St. John the Baptist) nên có tên gọi như vậy. Loài cây mọc hoang này đã được sử dụng trong y học cổ truyền trong nhiều thế kỷ để điều trị nhiều bệnh khác nhau, bao gồm bệnh thận và phổi, mất ngủ, trầm cảm và hỗ trợ chữa lành vết thương. Đặc tính chữa bệnh của St. John's wort có thể do một số thành phần có hoạt tính được tìm thấy trong lá và hoa.

Nhiều hoạt tính dược lý của St. John's wort dường như là do hypericin, hyperforin và một số flavonoid. Các hợp chất hữu cơ này có tác dụng cải thiện và điều chỉnh tâm trạng thông qua việc ức chế sự hấp thu các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và noradrenaline. St. John's wort dẫn đến sự điều hòa giảm các thụ thể beta-adrenergic và điều hòa tăng các thụ thể serotonin 5-HT(2). Bằng cách gây ra những thay đổi về nồng độ chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến trầm cảm, St. John's wort tác động lên một số chất truyền tin ở não, tương tự như thuốc chống trầm cảm.

2. Liệu St. John's wort có mang lại lợi ích cho bệnh nhân trầm cảm?

Một phân tích chuyên sâu trên tạp chí Systematic Reviews năm 2016 đã đánh giá hiệu quả và an toàn của St. John's wort trong điều trị trầm cảm (major depressive disorder) [1]. Các nhà nghiên cứu đã phân tích 35 nghiên cứu với 6993 bệnh nhân được kê đơn với chiết xuất hypericum gồm 0,3% hypericin và 1-4% hyperforin. St. John's wort cho thấy sự cải thiện có ý nghĩa lâm sàng và hiệu quả hơn giả dược. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ liệu các kết quả này có áp dụng được trong các trường hợp trầm cảm nặng hoặc trong khoảng thời gian lâu hơn 12 tuần.

Một phân tích tổng hợp khác trên tạp chí Journal of Affective Disorders năm 2017 phân tích chi tiết dữ liệu từ 27 thử nghiệm lâm sàng bao gồm 3808 bệnh nhân, so sánh giữa St. John's wort và nhóm thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin (SSRIs) [2]. Kết quả chỉ ra rằng St. John's wort giúp cải thiện các triệu chứng trầm cảm và có hiệu quả tương đương với các loại thuốc chống trầm cảm tiêu chuẩn đối với các triệu chứng trầm cảm nhẹ và trung bình. Các tác giả cũng tìm thấy tỷ lệ bệnh nhân rút ra khỏi thử nghiệm ở nhóm bệnh nhân sử dụng St. John's wort thấp hơn so với SSRIs.

Việc thiếu nghiên cứu trên trầm cảm nặng, hạn chế về thời lượng nghiên cứu và ít báo cáo về các biến cố có hại khiến việc diễn giải kết quả từ các nghiên cứu trên cần được thực hiện một cách thận trọng.

3. Lượng St.John's wort cần dùng mỗi ngày và các nguồn bổ sung

St.John's wort mọc trong tự nhiên. Các dạng cắt nhỏ hoặc dạng bột của thảo mộc khô được bào chế sẵn trong các viên nang, viên nén, dạng chiết xuất lỏng và trà (tất cả đều được chuẩn hóa chứa 0,3% hypericin). Do có đặc tính chống viêm, dạng lotion dùng tại chỗ thân dầu của St. John's wort được dùng cho các tình trạng da khác nhau cũng như vết thương, vết bầm tím và đau cơ.

Đối với rối loạn tâm trạng và trầm cảm nhẹ đến trung bình, chiết xuất St. John wort được dung nạp tốt dạng 0,3% hypericin hoặc 5% hyperforin với liều 300 mg dùng 3 lần mỗi ngày cùng với bữa ăn. Đối với các triệu chứng mãn kinh, chiết xuất St. John wort có thể được dùng ở liều 300 mg, 3 lần mỗi ngày trong 3-4 tháng.

4. Tư vấn cho bệnh nhân

Nhìn chung, St. John's wort được coi là an toàn. Một vài báo cáo về các tác động có hại (nhẹ và không thường gặp) bao gồm đau bụng, khô miệng, đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt, lú lẫn, rối loạn chức năng sinh dục hoặc nhạy cảm với ánh sáng mặt trời khi dùng với liều lượng lớn. St. John's wort là một chất kích thích nên có thể làm trầm trọng thêm cảm giác lo âu ở một số người.

St. John's wort làm giảm hiệu quả của nhiều loại thuốc kê đơn, bao gồm các thuốc chống trầm cảm, thuốc tránh thai, cyclosporin, digoxin và oxycodone và một số loại thuốc khác. Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú cần thận trọng vì chưa có đủ dữ liệu về an toàn của St. John's wort cho các đối tượng này.

Trầm cảm có thể trở thành một căn bệnh nguy hiểm và nghiêm trọng nếu không nhận được sự hỗ trợ hiệu quả và chuyên nghiệp. Cần khuyến khích bệnh nhân thông báo tình trạng với nhân viên chăm sóc sức khỏe và không cố gắng tự mình điều trị trầm cảm.

Nguồn tham khảo
Lược dịch từ Pharmacy Today: https://www.pharmacytoday.org/article/S1042-0991(21)00162-6/fulltext
Một số nghiên cứu có nhắc tới trong bài:
1. Eric A Apaydin và cs (2016). A systematic review of St. John's wort for major depressive disorder. Syst Rev, 5(1): 148. DOI: 10.1186/s13643-016-0325-2.
2. Qin Xiang Ng và cs (2017). Clinical use of Hypericum perforatum (St John's wort) in depression: A meta-analysis. J Affect Disord, 210:211-221. DOI: 10.1016/j.jad.2016.12.048.

Vũ Thị Thúy, Phan Thị Anh Thư, Nguyễn Hoàng Nam
CLB Dược lâm sàng - Khoa Dược HUTECH
14591588
Các tin khác
Á khôi Trần Đình Thạch Thảo hiến máu tình nguyện hưởng ứng Tháng Thanh niên tại HUTECH Sáng ngày 02/3, Đoàn Thanh Niên - Hội Sinh viên HUTECH đã phối hợp với Trung tâm Hiến máu nhân đạo TP.HCM tổ chức Ngày hội Hiến máu tình nguyện đợt...
Sinh viên Khoa Dược HUTECH tham quan thực tế tìm hiểu nghề Dược sĩ tại An Khang Pharma Ngày 24/02, Khoa Dược HUTECH tổ chức chuyến tham quan thực tế HUTECH PharmaCom Tour: An Khang Company Tour tại Công ty Dược An Khang, giúp sinh...
Khoa Dược hướng đến ngày Thầy thuốc Việt Nam với loạt hoạt động ý nghĩa Hướng đến ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/02), Khoa Dược HUTECH đã tổ chức nhiều hoạt động đầy ý nghĩa.
Khởi động Tháng Thanh niên 2023, tuổi trẻ HUTECH tham gia hiến máu tình nguyện vì cộng đồng vào 02/3 tới Sáng ngày 02/3 tới đây, Đoàn Thanh Niên - Hội Sinh viên HUTECH sẽ phối hợp với Trung tâm Hiến máu nhân đạo TP.HCM tổ chức Ngày hội Hiến máu tình...
Sinh viên Viện Kỹ thuật tranh tài sôi nổi tại Chung kết Cuộc thi học thuật Tìm kiếm tài năng y sinh Xuất sắc vượt qua vòng Bán kết “Hùng biện”, ngày 23/12 vừa qua, sinh viên Viện Kỹ thuật HUTECH đã tiếp tục tranh tài tại vòng Chung kết cuộc thi...
×