Những thuốc thường gặp và chứng mất trí: Sự liên quan mạnh đến thế nào?
- 29/11/2018
Có khi nào khả năng bị chứng mất trí của bạn phụ thuộc những gì bạn có trong tủ thuốc của mình?
Một nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng những thuốc đang được dùng bởi hàng triệu người để điều trị trầm cảm, hen suyễn, dị ứng và những tình trạng bệnh lý khác có thể làm tăng nguy cơ này.
Những thuốc dùng trong nghiên cứu là các thuốc kháng cholinergic. Chúng hoạt động bằng cách khóa acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh có vai trò quan trọng trong trí nhớ. Mặc dù đây không phải lần đầu các nhà nghiên cứu tìm hiểu về mối liên kết này, nghiên cứu mới đây đã xem xét 100 thuốc không kê toa và kê toa có cơ chế hoạt động như vậy, gồm hàng loạt thuốc từ những thuốc ức chế trầm cảm Paxil (paroxetine) đến các thuốc dị ứng Benadryl (diphenhydramine) đến thuốc trị say tàu xe Dramamine (dimenhydrinate).
Một nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng những thuốc đang được dùng bởi hàng triệu người để điều trị trầm cảm, hen suyễn, dị ứng và những tình trạng bệnh lý khác có thể làm tăng nguy cơ này.
Những thuốc dùng trong nghiên cứu là các thuốc kháng cholinergic. Chúng hoạt động bằng cách khóa acetylcholine, một chất dẫn truyền thần kinh có vai trò quan trọng trong trí nhớ. Mặc dù đây không phải lần đầu các nhà nghiên cứu tìm hiểu về mối liên kết này, nghiên cứu mới đây đã xem xét 100 thuốc không kê toa và kê toa có cơ chế hoạt động như vậy, gồm hàng loạt thuốc từ những thuốc ức chế trầm cảm Paxil (paroxetine) đến các thuốc dị ứng Benadryl (diphenhydramine) đến thuốc trị say tàu xe Dramamine (dimenhydrinate).
Các chuyên gia tìm thấy mối liên kết mạnh mẽ giữa thuốc và chứng mất trí
Các chuyên gia tìm thấy mối liên kết mạnh mẽ giữa thuốc và chứng mất trí, nhưng họ không chứng minh được thuốc là nguyên nhân trực tiếp gây ra. Trang WebMD đã đặt ra những câu hỏi với tác giả của nghiên cứu, tiến sĩ Shannon Risacher và chuyên gia về bệnh Alzheimer, tiến sĩ James Hendrix để giúp mọi người đang dùng thuốc hiểu thêm về vấn đề này.
Nghiên cứu này đã thật sự chứng minh mối liên hệ giữa những thuốc này và chứng mất trí?
Não của những bệnh nhân dùng thuốc không hoạt động tốt như những người không dùng thuốc. Nhà nghiên cứu, tiến sĩ Shannon Risacher, Khoa Y-Đaị học Indiana phát biểu “chúng tôi nhận thấy có sự gia tăng nguy cơ bị mất trí theo thời gian”. Tiến sĩ Risacher cho biết thêm những người già dùng thuốc có những kỹ năng suy nghĩ yếu hơn những người không sử dụng thuốc. Não của họ cũng nhỏ hơn, đặc biệt là những vùng quan trọng cho trí nhớ và các kỹ năng suy nghĩ.
Nghiên cứu này đã thật sự chứng minh mối liên hệ giữa những thuốc này và chứng mất trí?
Não của những bệnh nhân dùng thuốc không hoạt động tốt như những người không dùng thuốc. Nhà nghiên cứu, tiến sĩ Shannon Risacher, Khoa Y-Đaị học Indiana phát biểu “chúng tôi nhận thấy có sự gia tăng nguy cơ bị mất trí theo thời gian”. Tiến sĩ Risacher cho biết thêm những người già dùng thuốc có những kỹ năng suy nghĩ yếu hơn những người không sử dụng thuốc. Não của họ cũng nhỏ hơn, đặc biệt là những vùng quan trọng cho trí nhớ và các kỹ năng suy nghĩ.
Não của họ cũng nhỏ hơn, đặc biệt là những vùng quan trọng cho trí nhớ và các kỹ năng suy nghĩ
Các nhà nghiên cứu cũng xem xét bộ não của 451 đàn ông và phụ nữ, trong đó 60 người có dùng một hoặc nhiều hơn các thuốc kháng cholinergic. Tuổi trung bình của những người tham gia nghiên cứu là 73, và họ là những người có thể tích não và kỹ năng suy nghĩ bình thường. Những người này đã dùng thuốc trung bình trong khoảng 7 năm. Kết quả cho thấy những người có sử dụng thuốc có khả năng tiến triển chứng suy giảm nhận thức nhẹ hoặc chứng mất trí cao gấp 4 lần so với những người không sử dụng thuốc. Những vấn đề của não bộ tiến triển trong một khung thời gian khoảng từ 6 tháng đến 8 năm.
Có phải một vài thuốc có khả năng tăng nguy cơ bị mất trí hơn những thuốc khác?
Đúng vậy. Các nhà nghiên cứu đã phân loại thuốc thành 3 nhóm theo mức độ kháng cholinergic từ thấp nhất đến cao nhất với mức đánh số từ 1 đến 3. Tiến sĩ Risacher cho biết nghiên cứu tập trung thuốc thuộc nhóm 2 và 3. Những thuốc thuộc nhóm 1 bao gồm các thuốc giải lo âu Valium (diazepam) và Xanax (alprazolam), thuốc trị ợ nóng Tagmet (cimetidine) và thuốc trị dị ứng Claritin (loratadine) cũng có liên quan với nguy cơ bị mất trí nhưng không mạnh, so với nhóm 2 và 3.
Thuốc ảnh hưởng đến não ra sao và làm thế nào chúng làm tăng nguy cơ mất trí?
Thuốc ảnh hưởng đến não ra sao và làm tăng nguy cơ mất trí như thế nào?
Theo tiến sĩ Risacher, các thuốc này giảm hoặc khóa hẳn hoạt động của acetycholine, một chất rất quan trọng đối với trí nhớ. Trong khi đó một số thuốc được dùng để điều trị sự tiến triển của bệnh Alzheimer hoạt động theo cơ chế ngược lại, chúng làm tăng số lượng của acetylcholine để cải thiện trí nhớ.
Nghiên cứu chỉ tìm thấy mối liên hệ hay sự liên quan?
Đúng vậy, tiến sĩ Risacher trả lời, nhưng đó là một sự liên quan khá mạnh, dù nhà nghiên cứu không thể chứng minh mối quan hệ nhân – quả. Tiến sĩ Hendrix đồng ý với nhận định trên, nhưng ông cũng nhấn mạnh như tất cả các nghiên cứu cho thấy mối liên hệ, có thể có những điều khác để lý giải các kết quả.
Vậy nguy cơ chính đối với mỗi người là gì?
Tiến sĩ Risacher cho biết điều này không thể tính toán vì con người chuyển hóa thuốc ở những tốc độ khác nhau, nên thuốc có những tác động không giống nhau trên những người khác nhau. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu đã tìm thấy nguy cơ tăng lên ở những người đang sử dụng nhiều loại thuốc kháng cholinergic.
Thuốc kháng cholinergic làm tăng nguy cơ mất trí
Mọi người có nên dùng sử dụng những loại thuốc này?
Hiệp hội sản phẩm chăm sóc sức khỏe người tiêu dùng CHPA (Consumer Healthcare Products Association) đại diện cho các nhà sản xuất sản phẩm không kê toa, đã ban hành một tuyên bố chỉ ra rằng, mẫu nghiên cứu này tương đối nhỏ, trong đó chỉ có 60 người dùng thuốc. CHPA cũng nhấn mạnh, điều quan trọng cần ghi nhớ là các hoạt chất này đều được Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm hoa kỳ FDA (Food and Drug Administration) chấp thuận. Chưa có mối liên hệ nhân quả nào được chứng minh, chỉ có sự liên quan về mặt thống kế và mọi người đều đồng ý là cần có thêm những nghiên cứu khác.
Để kết luận điều này cần có thêm các nghiên cứu khác
Hendrix và Risacher đồng ý đây là bước đầu tiên để có cuộc nói chuyện với bác sĩ của bạn. Hendrix cho rằng cần cân nhắc bạn dùng thuốc trong thời gian bao lâu. Nếu bạn dùng thuốc trong 1 tuần, đó không là một nguy cơ lớn. Nếu bạn dùng thuốc trong 3 năm, sẽ có nhiều mối lo ngại hơn.
Tiến sĩ Risacher cho biết, một số thuốc có thể chuyển sang những thuốc thay thế để điều trị. Nói chuyện với bác sĩ của bạn liệu lợi ích của việc dùng thuốc có vượt trội những nguy cơ.
Tuổi trung bình của người tham gia nghiên cứu là 73, vậy liệu có thể kết luận những kết quả tìm thấy cũng áp dụng được trên người có độ tuổi trẻ hơn?
Theo tiến sĩ Risacher, điều đó khó mà biết được nhưng những gì có thể nói là người lớn tuổi thường nhạy cảm hơn với tác động của tất cả những thuốc này. Tuy nhiên chưa có các nghiên cứu về điều này. Một điều nữa là theo cơ chế tự nhiên, acetycholine giảm dần theo độ tuổi.
Nếu người bệnh bỏ thuốc liệu nguy cơ này có biến mất?
Tiến sĩ Risacher trả lời, chúng tôi chưa xem xét điều này. Mặc dù một số nghiên cứu gợi ý rằng việc dừng thuốc có thể làm giảm nguy cơ, cũng có nghiên cứu cho rằng tổn thương này không thể đảo nghịch
Tin: ThS. DS. Phạm Hoài Thanh Vân
Khoa Dược HUTECH
Nguồn: Tóm lược và dịch từ bài viết của Kathleen Doheny, WebMD Health News về nghiên cứu của Risacher, SL et al. 2016,’ Association between anticholinergic medication use and cognition, brain metabolism, and brain atrophy in cognitively normal older adults’, JAMA Neurology, doi:10.1001/jamaneurol.2016.0580.
Các tin khác
Á khôi Trần Đình Thạch Thảo hiến máu tình nguyện hưởng ứng Tháng Thanh niên tại HUTECH
Sáng ngày 02/3, Đoàn Thanh Niên - Hội Sinh viên HUTECH đã phối hợp với Trung tâm Hiến máu nhân đạo TP.HCM tổ chức Ngày hội Hiến máu tình nguyện đợt...
Sinh viên Khoa Dược HUTECH tham quan thực tế tìm hiểu nghề Dược sĩ tại An Khang Pharma
Ngày 24/02, Khoa Dược HUTECH tổ chức chuyến tham quan thực tế HUTECH PharmaCom Tour: An Khang Company Tour tại Công ty Dược An Khang, giúp sinh...
Khoa Dược hướng đến ngày Thầy thuốc Việt Nam với loạt hoạt động ý nghĩa
Hướng đến ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/02), Khoa Dược HUTECH đã tổ chức nhiều hoạt động đầy ý nghĩa.
Khởi động Tháng Thanh niên 2023, tuổi trẻ HUTECH tham gia hiến máu tình nguyện vì cộng đồng vào 02/3 tới
Sáng ngày 02/3 tới đây, Đoàn Thanh Niên - Hội Sinh viên HUTECH sẽ phối hợp với Trung tâm Hiến máu nhân đạo TP.HCM tổ chức Ngày hội Hiến máu tình...
Sinh viên Viện Kỹ thuật tranh tài sôi nổi tại Chung kết Cuộc thi học thuật Tìm kiếm tài năng y sinh
Xuất sắc vượt qua vòng Bán kết “Hùng biện”, ngày 23/12 vừa qua, sinh viên Viện Kỹ thuật HUTECH đã tiếp tục tranh tài tại vòng Chung kết cuộc thi...
Thông tin mới
-
Giới Thiệu tổng quan
- 121/TB-CTSV về việc công bố kết quả đánh giá rèn luyện sinh viên học kỳ 1 năm học 2023-2024
- Hình ảnh Lễ tốt nghiệp buổi sáng ngày 30/03/2024
- 104/TB về việc tiếp nhận hồ sơ xét học bổng cho sinh viên dân tộc năm 2024
- Hình ảnh Lễ tốt nghiệp buổi chiều ngày 23/03/2024
- Hình ảnh Lễ tốt nghiệp buổi sáng ngày 23/03/2024