Trong dòng chảy mạnh mẽ của toàn cầu hóa và đô thị hóa, các nghiên cứu về di sản bản địa ngày càng cho thấy vai trò thiết yếu như một nền tảng tri thức cho thiết kế bền vững.
Nhiều nghiên cứu về xu hướng thiết kế này đã được trình bày và thảo luận tập trung tại Hội nghị khoa học quốc tế ISVS-14 - International Seminar on Vernacular với chủ đề “Hiểu biết về Di sản, Kiến trúc bản địa và Tham gia vào thiết kế” diễn ra vào sáng 18/12 tại Trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH).
Hội nghị quy tụ 112 báo cáo tóm tắt từ các tác giả đến từ 07 quốc gia/vùng lãnh thổ và 25 trường đại học, viện nghiên cứu tại Việt Nam, tạo nên một không gian đối thoại học thuật xoay quanh mối quan hệ giữa di sản bản địa, bối cảnh địa phương và thực hành thiết kế đương đại.
PGS.TS. Lê Văn Cảnh - Phó Hiệu trưởng Nhà trường nhấn mạnh sự đồng hành của HUTECH trong quá trình phát triển học thuật cùng cộng đồng chuyên môn
Trong phiên toàn thể, các báo cáo chủ chốt đã đặt nền tảng lý luận quan trọng cho toàn bộ chương trình. Báo cáo “Understanding Vernacular heritage and Engaging in design practice” (tạm dịch: Hiểu về di sản bản địa và tham gia vào thực hành thiết kế) của GS. Ranjith Dayaratne - Asian School of Knowledge (ASK) (Úc) nhấn mạnh rằng di sản bản địa cần được hiểu như một hệ thống tri thức sống, khi kiến trúc không chỉ là sản phẩm vật chất mà còn là kết quả của các mối quan hệ xã hội, văn hóa và sinh thái. Theo ông, việc “tham gia thiết kế” không đơn thuần là tái hiện hình thức truyền thống, mà là quá trình đối thoại liên tục giữa di sản và bối cảnh đương đại, nhằm tạo ra các giải pháp thiết kế vừa phù hợp với hiện tại vừa tôn trọng chiều sâu văn hóa.
Từ góc nhìn thực hành nghề nghiệp, báo cáo “Architecture, Craft and Local knowledge: Learning from Vernacular practices” (tạm dịch: Kiến trúc, thủ công và tri thức bản địa: học hỏi từ các thực hành kiến trúc bản địa) của Mr. Nripal Adhikary - Nhà sáng lập ABARI (Nepal) mang đến kinh nghiệm thực tiễn trong việc kết hợp vật liệu bản địa, kỹ thuật thủ công và tư duy thiết kế đương đại. Ông nhấn mạnh vai trò của kiến trúc sư như một người kết nối giữa tri thức truyền thống và nhu cầu hiện đại, trong đó di sản không bị “bảo tàng hóa” mà tiếp tục được sống và phát triển thông qua thực hành thiết kế.
Những công trình tại phiên toàn thể đặt nền móng cho các nghiên cứu tại các phiên song song
Với báo cáo “Education, research and the Role of Vernacular studies in design training” (tạm dịch: Giáo dục, nghiên cứu và vai trò của nghiên cứu kiến trúc bản địa trong đào tạo thiết kế), PGS.TS. Nguyễn Hạnh Nguyên - Cố vấn Hội đồng Kiến trúc Hội Kiến trúc sư Việt Nam tập trung phân tích vai trò của nghiên cứu kiến trúc bản địa trong đào tạo thiết kế. Vernacular studies không nên chỉ được xem như một môn học lịch sử, mà cần trở thành phương pháp tư duy xuyên suốt trong quá trình đào tạo. Việc tiếp cận di sản bản địa giúp sinh viên hiểu sâu bối cảnh văn hóa, xã hội, môi trường, từ đó hình thành tư duy thiết kế có trách nhiệm và gắn với cộng đồng.
Các nghiên cứu mở ra nhiều phát hiện mới mẻ trong lĩnh vực kiến trúc
Sau phiên toàn thể, các phiên song song đã mở rộng diễn đàn học thuật với nhiều chủ đề chuyên sâu, phản ánh sự đa dạng trong nghiên cứu di sản và thiết kế. Các tham luận xoay quanh kiến trúc bản địa và thích ứng khí hậu, bảo tồn ký ức đô thị trong quá trình hiện đại hóa, cảnh quan văn hóa và không gian tín ngưỡng, nghệ thuật và thủ công truyền thống trong thiết kế đương đại, cũng như ứng dụng công nghệ số trong ghi chép và tái hiện di sản. Việc tổ chức song song nhiều phiên thảo luận cho phép các học giả tiếp cận sâu hơn từng trường hợp nghiên cứu cụ thể, đồng thời tạo điều kiện trao đổi học thuật liên ngành giữa kiến trúc, thiết kế, nghệ thuật và nghiên cứu văn hóa.
Sau phiên toàn thể, các phiên song song đã mở rộng diễn đàn học thuật với nhiều chủ đề chuyên sâu
Một điểm nhấn giàu tính thực hành của ISVS-14 là Triển lãm poster và các đồ án sinh viên, với 36 tác phẩm được tuyển chọn và trưng bày xuyên suốt hội nghị. Các đồ án được triển khai trong 6 nhóm chủ đề gồm: Thời trang, Kiến trúc, Nội thất, Thiết kế sản phẩm, Thiết kế đồ họa, và Di sản văn hóa & Kiến trúc bản địa. Không chỉ minh họa ý tưởng, các poster thể hiện sự đầu tư nghiêm túc về nghiên cứu và phương pháp khoa học, qua đó chuyển hóa vật liệu, cấu trúc không gian và câu chuyện văn hóa bản địa thành ngôn ngữ thiết kế đương đại gắn với bền vững, bản sắc đô thị và trải nghiệm người dùng.
Triển lãm poster và các đồ án sinh viên có 36 tác phẩm được tuyển chọn và trưng bày xuyên suốt hội nghị
Lễ trao giải triển lãm poster đã khép lại hội nghị với 5 giải thưởng, ghi nhận những đồ án có chiều sâu nghiên cứu, tư duy sáng tạo và khả năng kết nối di sản với thực hành thiết kế hiện đại.
| Giải |
Tác giả |
Tác phẩm |
Đơn vị |
| Nhì |
Cao Chánh Nghị |
Quang Tri War Remnants Museum |
HUTECH |
| Nguyễn Mạnh Cường |
3D Game Environment Design - “KOKORO |
Trường ĐH Duy Tân |
| Ba |
Hồ Phước Thiên |
Interior Design of the Vietnamese Heroic Mothers Museum |
Trường ĐH Tôn Đức Thắng |
| Ngô Thị Phương Thảo |
Game Artbook Design: ECHORA |
Trường ĐH Duy Tân |
| Trần Thị Hồng Hạnh |
Tịnh Liên |
Trường ĐH Tôn Đức Thắng |


Giải thưởng được lần lượt trao về tay những chủ nhân xứng đáng
Ông Hồ Tuấn Dương nhấn mạnh vai trò của ISVS-14 trong xu hướng thiết kế đương đại
Hội nghị góp phần lan tỏa xu hướng kiến trúc mới gắn kết giữa văn hóa bản địa và phát triển bền vững
Phát biểu tại hội nghị, ông Hồ Tuấn Dương - Chủ tịch Hiệp hội Thiết kế TP.HCM (VDAS) nhấn mạnh: “Việc tổ chức ISVS-14 tại Việt Nam là một cột mốc ý nghĩa, khẳng định sự hiện diện của chúng ta trong mạng lưới học thuật toàn cầu, đồng thời tạo ra những cơ hội quý giá để trí tuệ Việt Nam giao thoa cùng chuyên gia quốc tế. Tôi hy vọng rằng, ISVS-14 sẽ để lại những kết nối chuyên môn bền vững, những trao đổi đầy cảm hứng và những kỷ niệm đáng nhớ về một Việt Nam hiếu khách, giàu bản sắc."
Tin: Bảo Thư
Ảnh: Công Định
TT. Truyền thông